Dat Alpenvijööken dei Oma-Blaum vun Behrend Böckmann Dei Vöröllern von dat Alpenvijööken, dat bi Größing up'e Finsterbänk inne kolle Schlapstuf orrer in't Dubbelfinster wäkenlang inne düster Johrestiet üm Wihnachten mit sien rosa, rode un witte Bläudenpracht Tauversicht spennen däd, wiern nie nich inne Alpen tau Hus. Ehr Heimat is das grote Perserriek, dat üm 500 v.J.C. väl grötter as dei hütig Iran wier, denn dei hütigen Länner Syrien, Armenien, Türkei, Libanon, Mazedonien, Libyen un Ägypten wiern 'n Deil von dit Grotriek. Disse Blaum mit wunnerbore Bläder un Bläuden, dei noch wunnerborer wiern, wiern dei Schmuckblaumen in klosterglieke islamische Anlågen un up Karkhöff rund um't Middelmeer. Von dor keem dat Alpenvijööken nå Athen un wür von den bekannnten Philosophen Platon (428/427- 348/347vör J.C.) ünnersöcht un beschräben. Hei fünn dei platte runne Knull, geef dei Plant den griechischen Nåmen kuklos, wat up düütsch denn Kreis bedünden däd. Un as dat nich anners sien künn, von Athen ut wannert dei Blaum nå Rom un ut kuklus wür circulus un so näumt Linné låters disse Blaum Cyclamen persicum. Dorbi is nich ganz klor, ob persicum up dei persisch Heimat orrer up rosa Perschenbläuden hendüden sall. Inne persisch Heimat sall dat Knullen gäben, dei ünner gaude Ümstänn' bet tau hunnert Johr ümmer wedder Bläder un Bläuden drieben. In dit hoge Öller kåmen dei hütigen Hybrid-Alpenvijööken nich. Üm 1620 kümmt disse Blaum nå Paris un wür dor af 1731 uptreckt. Von Paris ut güng dat nå Ingland, wo 1860 dei Tüchting anfüng; un von dor ut güng dei Reis nå Holland un Düütschland, un bald geef dat rosa, rode, lila un witte Cyclamen persicum mit grote bet ganz lütte Bläuden åhn un mit Rüschenrand, unifarwen un panaschierte Bläder, för binnen un för buten, mit un åhn Rükels... Bläben is, dat sei dat nich giern tau warm hemm' willen un dat Küll ehrn Dod bedüden kann. Küll hengägen kann dat wille un würlich inne Alpen wassend lütte europäisch rosa Alpenvijööken (Cyclamen purpurascens) af. So as dei wille Oort is, wür's för denn Gorn tücht't un dor, wo's noch inne Bargen in Frieheit vörkümmt, steiht's ünner strengen Schutz. Antaumarken blifft noch, dat dei Knull, Bläder un Bläuden bäten giftig sünd, dat dat Gift Cyclamin heiten deit un inne Homöopathie Verwennung finnt. Dorüm finnt man hen un wenn an'n Blaumenpott ok dei Warnung Bläuden sind nich ätbor! Dei weikfäuhlig Oma-Blaum is wedder grot dor un dorbi, un is 'n Konkurrent tau dei Maleienblaum. Dat Alpenvijööken Frau Antje, dei den Kees gaut kennt, Von dor sei denn nå Hellas keem, Dat Alpenviooltje, dat bleef lütt
|
|
10.1.2023 |